Архив за месяц: Июнь 2017

Демитерко Е. Применение методов музыкального анализа в экспериментальном театре (на примере спектакля «Медея. Материал» Р. Бегенова и С. Байтерекова)

Добавить комментарий

Демитерко Е. Применение методов музыкального анализа в экспериментальном театре (на примере спектакля «Медея. Материал» Р. Бегенова и С. Байтерекова) // Saryn art and science journal. №2 (15) 2017. – с. 51-58.

Скачать в формате pdf.

МРНТИ 18.41.07

Е. Демитерко
Казахская национальная консерватория им. Курмангазы (Алматы, Казахстан)

ПРИМЕНЕНИЕ МЕТОДОВ МУЗЫКАЛЬНОГО АНАЛИЗА В ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНОМ ТЕАТРЕ (на примере спектакля «Медея. Материал» Р. Бегенова и С. Байтерекова) 

Аннотация
Спектакль «Медея. Материал», премьера которого прошла в 2016 году, воплощается Р. Бегеновым и С. Байтерековым в духе постмодернистского экспериментализма. Мы предлагаем применить метод анализа музыкальной формы, наряду с семиотическим анализом, не только к музыкальному сопровождению спектакля, но также ко всем его аудиовизуальным планам. Выявлены следующие драматургические планы: тексты Х. Мюллера и О. Сулейменова; двигающиеся по сцене девушки-модели, заменяющие профессиональных актеров; музыка С. Байтерекова в исполнении ансамбля современной музыки «Игеру»; сцена-робот с электронными приборами, камерами и мониторами. Текстовый план соответствует музыкальной трёхчастной динамической форме с синтетической репризой. Музыка в целом разделена на два масштабных раздела: открытую процессуальную форму и кюй. Более мелкое деление сценического действа на эпизоды происходит в драматургических планах девушек-моделей и сцены-робота. Соединение аудиальных и визуальных планов обладает в целом чертами рондальности, которая сообразуется также с тембро-регистровым развитием домбрового кюя как формой второго плана. Каждый из драматургических планов может быть понят также как текст в семиотическом контексте. Намеренно избегая навязывания смыслов, Режиссёр Бегенов, напротив, их умножает.

Ключевые слова: постмодернистский театр, казахстанский театр, музыкальная семиотика, Рустем Бегенов, Санжар Байтереков, Медея материал.

Түйін
Р.Бегенов пен С.Бәйтерековтің 2016 жылы тұсаукесері қойылған «Медея. Материал» қойылымы постмодернистік экспериментализм рухында жүзеге асырылған. Біз семиотикалық талдаумен қатар музыкалық форманы талдау әдісін тек қойылымның музыкалық сүйемелдеуіне ғана емес, оның бүкіл аудиовизуалды жоспарына қолдануды ұсынамыз. Келесі драматургиялық жоспарлар көрініс тапты: Х. Мюллер мен О. Сүлейменов мәтіндері; кәсіби актерларды алмастырушы сахна бойынша қозғалатын модель қыздар; «Игеру» заманауи музыка ансамблінің орындауындағы С.Бәйтереков музыкасы; электрондық құралдарымен, камерамен, монитормен робот сахна. Текстік жоспары синтетикалық реприза мен үшбөлімді музыкалық динамикалық формасы сәйкес келеді. Музыка бүтіндей алғанда екі көлемді бөлімге бөлінген: ашық процессуалдық форма және күй. Эпизодтағы сахналық әрекеттің анағұрлым ұсақ бөлінісі модель қыздар мен робот сахнаның драматургиялық жоспарында жүзеге асады. Аудиолық және визуалдық жоспарлардың бірігуі бүтіндей алғанда рондальдық бейнені игеріп, домбыра күйінің регистрлық-тембрлық дамуымен екінші жоспардағы формасы ретінде ұғынылады. Драматургияялық жоспардан алынған әрқайсысын семиотикалық контекстегі мәтін ретінде түсінуге болады. Режиссёр Бегенов мағыналарды күштеп таңудан әдейі бас тарта отырып, оларды керісінше көбейте түседі.

Тірек сөздер: постмодернистік театр, қазақстандық театр, музыкалық таңба, Рүстем Бегенов, Санжар Бәйтереков, Медея материал.

Abstract
Premiered in 2016 “Medea. Material” play was staged by R. Begenov and S. Baiterekov in the spirit of postmodern experimentalism. We propose to apply the method of analyzing the musical form, along with semiotic analysis, not only to the musical accompaniment of the performance, but also to all of its audiovisual plans. The following dramatic plans have been revealed: the texts of H. Muller and O. Suleimenov; girls-models’ moving on stage, replacing professional actors; music by S. Bayterekov performed by the Eegeru ensemble of contemporary music; the robot-stage with electronic devices, cameras and monitors. The textual plan corresponds to a musical ternary dynamic form with a synthetic reprise. Music as a whole is divided into two large sections: an open processual form and a kuy. A finer division of scenic action into episodes occurs in the dramatic plans of model girls and the robot scene. The combination of audial and visual plans in general has features of rondality, which also corresponds to the timbre-register development of the dombra kuy as a form of the second plan. Each of the dramatic plans can also be understood as text in a semiotic context. Intentionally avoiding imposing meanings, R. Begenov, on the contrary, multiplies them.

Keywords: postmodern theater, Kazakh theater, musical semiotics, Rustem Begenov, Sanzhar Baiterekov, Medea material.

 

Копжанова Б. Орта Азия түркі тілдес халықтарының (қазақ, қырғыз, өзбек) ысқышты аспаптарының түрлері

Добавить комментарий

Копжанова Б. Орта Азия түркі тілдес халықтарының (қазақ, қырғыз, өзбек) ысқышты аспаптарының түрлері // Saryn art and science journal. №2 (15) 2017. – с. 44-50.

Скачать в формате pdf.

МРНТИ 18.41.91

Б. Копжанова

Құрманғазы атындағы Қазақ Ұлттық Консерваториясы (Алматы, Қазақстан)

 ОРТА АЗИЯ ТҮРКІ ТІЛДЕС ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ (ҚАЗАҚ, ҚЫРҒЫЗ, ӨЗБЕК) ЫСҚЫШТЫ АСПАПТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ

Түйін
Бұл мақалада Орта Азиядағы түркі тілдес халықтардың дәстүрлі және жетілдірілген ішекті аспаптарының нақты түрлері сипатталады: қыл қобыз, прима қобыз, кобуз, сато, гиджак, қыл қыйақ, сым қыйақ. Оларға салыстырмалы зерттеу жүргізіледі. Бұл халықтардың ысқышты аспаптарының бір-бірінен айырмашылығы дыбыс шығару әдісі, құрылымы, және де ұлттық ерекшелігінде жатыр. Аспаптардың әрқайсысы өз музыкалық мәдениетін ерекше етіп көрсетеді. Сонымен қатар мақалада көшпелі қазақтар мен қырғыздар, және жартылай отырықшы өзбек халықтырының жетілдірілген ысқышты аспаптарына сипаттама беріледі. Әр халық аспаптарының материалдарындағы, пішініндегі, қол қойылымдарындағы ұқсастығы мен айырмашылығы ажыратылады. Осыған орай Орталық Азиядағы түркі тілдес халықтардың музыкалық аспаптарын зерттеген зерттеушілердің (Б.Сарыбаев, Ф.Кароматов, В.Беляев, К.Верков, Г.Благодатов, Е.Язовитская т.б.). еңбектеріне сүйенеді. Мақаладағы салыстырмалы талдау заманауи мәдениет саласында жетілдірілген аспаптардың мәнін түсінуге мүмкіндік береді. Оларды болашақ зерттеу түркі тілдес халықтардың заманауи музыкасының маңызды міндеті болып табылады.

Тірек сөздер: Орталық Азиядағы ысқышты хордофондар, прима қобыз, сато, гиджак, сым қыйақ, кобуз.

Аннотация
В данной статье рассмотрены виды традиционных и усовершенственных смычковых инструментов тюркских народов Центральной Азии: Қыл қобыз, прима—кобыз, сато, гиджак, қыл қыйақ, сым кыйак, кобуз. Предпринимается попытка сравнительного изучения. Смычковые инструменты отличаются друг от друга национальными особенностями, строением и звуковым колоритом. Каждый из них представляет свою музыкальную культуру. Значительное внимание в этой статье уделяется усовершенствованным смычковым инструментам кочевых киргизов и казахов, а также полуоседлых узбеков. Выявляются сходство и различия струнных инструментов в формах, материале изготовления, а также их постановке. Автор опирается на труды по музыкальным инструментам тюркских народов Центральной Азии (Б.Сарыбаев, Ф. Кароматов, В. Беляев, К. Вертков, Г. Благодатов, Е.Язовитская и т.д). Сравнительное исследование позволяет понять значение усовершенствованных инструментов в современной культуре. Дальнейшее их изучение является важной задачей современной музыкальной тюркологии.

Ключевые слова: смычковые хордофоны Центральной Азии, прима-кобыз, сато, гиджак, сым кыяк, кобуз.

Abstract
In this article, we consider the types of traditional and reconstructed bowed instruments of the Turkic peoples of Central Asia: kyl kobyz, prima-kobyz, sato, gijak, kyl kyyak, sym kyyak, kobuz. An attempt of comparative study is made. The bowed string instruments differ from each other in national features, structure and sound color. Each of them represents their musical culture. Considerable attention is paid to reconstructed bowed instruments of nomadic Kirghiz and Kazakhs, as well as semi-settled Uzbeks. Similarities and differences of stringed instruments are revealed in the forms, material of manufacture, and also performing position. The author relies on works on musical instruments of the Turkic peoples of Central Asia (B. Sarybayev, F. Karomatov, V. Belyaev, K. Vertkov, G. Blagodatov, E. Yazovitskaya, etc.). Comparative research allows to understand the importance of reconstructed instruments in modern culture. Further study of them is an important task of modern musical Turkology.

Keywords: bowed chordophones of Central Asia, prima-kobyz, sato, gidzhak, syim kyyak, kobuz.

 

 

Абрамова К. Восточно-западный символизм в «Водных страстях по Матфею» Тан Дуна

Добавить комментарий

Абрамова К. Восточно-западный символизм в «Водных страстях по Матфею» Тан Дуна // Saryn art and science journal. №2 (15) 2017. – с. 37-43.

Скачать в формате pdf.

МРНТИ 18.41.07

К. Абрамова

Казахская национальная консерватория им. Курмангазы (Алматы, Казахстан)

 ВОСТОЧНО-ЗАПАДНЫЙ СИМВОЛИЗМ В «ВОДНЫХ СТРАСТЯХ ПО МАТФЕЮ» ТАН ДУНА

 Аннотация
Статья посвящена методу музыкального претворения религиозной символики Запада и Востока в творчестве Тан Дуна на примере «Водных Страстей по Матфею». Музыка Тан Дуна своеобразно преломляет идеи трёх основных философских школ Китая – конфуцианства, даосизма и буддизма. В композиции в жанре пассионов «Водные страсти по Матфею» восточная философия органично соединяется с христианской. В анализе музыкальной формы и средств художественной выразительности этого произведения применена семиотическая концепция Ч. Пирса – В. Н. Холоповой. В «Страстях» выделены иконические знаки (эмоциональная выразительность художественных средств, моделирование психических процессов), знаки-индексы (использование воды в перкуссии, манера изображаемых персонажей – образ Сатаны у сопрано, образ Иисуса у баса), знаки-символы (тема крещения, тема чаши, тема предательства). Вода выступает символом возрождения. В экспонировании образов важную роль играют интонационная символичность и формульность. Символизм выступает как главный фактор, объединяющий образы западного христианства и музыку, основанную главным образом на восточных музыкально-культурных традициях (театр Цзинцзюй, горловое пение, скрипка эрху и др.). В этом отношении Тан Дун выступает как типичный представитель внеевропейского музыкального авангарда.

Ключевые слова: Тан Дун, азиатский музыкальный авангард, Водные страсти по Матфею, музыкальная семиотика, символизм в музыке.

Түйін
Мақала Тан Дун шығармашылығындағы «Матфейше құмарлық» мысалы арқылы Шығыс пен Батыстың діни символын музыкалық іске асыру әдісіне арналған. Тан Дун музыкасы өзіндік бейнесімен Қытайдың  конфуций, даосизм, буддизм сияқты үш негізгі философиялық мектебін басқаша түсіндіреді. «Матфейше құмарлық» пассион жанрының композициясында батыстық философия христиандық философиямен тығыз байланысады. Бұл шығарманың музыкалық формасы мен айқын көркемдік құралдарына талдау жасауда Ч.Пирс пен В.Н.Холопованың семиотикалық тұжырымдамасы қолданыс тапты. «Құмарлықта» икондық таңбалар (көркемдік құралдардың эмоцияналдық айқындылығы, психикалық үрдістерді модельдеу), индектік таңбалар (тықылдатуда суды қолдану, бейнеленген кейіпкерлердің мәнерлері – сопранодағы Шайтан бейнесі, бастағы Исус бейнесі), симфолдық таңбалар (шоқыну тақырыбы, тостаған тақырыбы, сатқындық тақырыбы) бөлінді. Су өркендеу символы ретінде көрініс табады. Бейнелерді экспонаттауда интонациялық символдық пен формулалық маңызды роль атқарады. Символизм батыстық музыкалық мәдени дәстүрдегі (Цзинцзюй театры, көмеймен ән салу, эрху скрипкасы және т.б.) басты бейненің негізін қалаған батыстық христиандық пен музыканы біріктіруші бейне ретінде басты факторға айналады. Осыған байланысты Тан Дун еуропалық емес музыкалық авангардтың типтік өкілі ретінде көрініс табады.

Тірек сөздер: Тан Дун, азиялық музыкалық авангард, Матфейше су құмарлық, музыкалық семиотика, музыкадағы символизм.

Abstract
The article is devoted to the method of musical realization of western and eastern religious symbols in the works of Tan Dun on the example of Water Passion after St. Matthew. The music of Tan Dun peculiarly refracts the ideas of China’s three main philosophical schools – Confucianism, Taoism and Buddhism. In the composition of “Water passions after St. Matthew” Eastern philosophy is organically combined with the Christian philosophy. In the analysis of the musical form and means of artistic expressiveness of this work the semiotic concept of Ch. Pierce – V. N. Kholopova was applied. Iconic signs (emotional expressiveness of artistic means, modeling of mental processes), index signs (the use of water in percussion, the manner of the depicted characters – the image of Satan in the soprano, the image of Jesus in bass), signs-symbols (the theme of baptism, the theme Bowl, the theme of betrayal) may be found in the music of Water Passion. Water is a symbol of rebirth. In the exposure of images an important role is played by intonation symbolism and formality. Symbolism acts as the main factor uniting the images of Western Christianity and music, based mainly on the oriental musical and cultural traditions (the Traditional Chinese opera, throat singing, erhu violin, etc.). In this respect, Tan Dun acts as a typical representative of the non-European musical avant-garde.

Keywords: Tan Dun, Asian musical avant-garde, Water Passion after St. Matthew, musical semiotics, symbolism in music.

Иванова М., Осипов В. Импровизация как один из факторов исполнительской свободы

Добавить комментарий

Иванова М., Осипов В. Импровизация как один из факторов исполнительской свободы // Saryn art and science journal. №2 (15) 2017. – с. 30-35.

Скачать в формате pdf.

МРНТИ 18.41.51

М. Иванова, В. Осипов
Казахская национальная консерватория им. Курмангазы, РССМШИ им. К. Байсеитовой,(Алматы, Казахстан)

ИМПРОВИЗАЦИЯ КАК ОДИН ИЗ ФАКТОРОВ ИСПОЛНИТЕЛЬСКОЙ СВОБОДЫ

 Аннотация
В статье рассматривается роль импровизации при формировании исполнительской свободы. Являясь квинтэссенцией свободы, импровизационная деятельность альтернативна планируемой и подчас соперничает с ней в результативности ценностного смысла. Импровизацию в музыке можно определить, как искусство мыслить музыкальными образами и одновременно исполнять музыку, воплощая только что, в настоящий момент, рожденные образы. Характерным признаком импровизации является совпадение во времени моментов создания и воспроизведения творческого замысла. Мы предлагаем называть импровизацией такой вид художественной деятельности, при котором носителем художественного содержания является сам деятельностный процесс. В живом процессе творения музыки импровизация придаёт исполнению особую естественность и непрерывность движения, которую мы находим в джазе и в цыганском пении, в кюях и азербайджанских теснифах, у армянских дудукистов и многих выдающихся академических исполнителей. Импровизация может быть обнаружена не только в исполнительском творчестве, но и в педагогическом процессе. Исследование этого феномена позволит выявить роль бессознательных психологических процессов в деятельности музыканта и шире – в деятельности человека вообще.

Ключевые слова: музыкальная импровизация, творческий процесс, музыкальное исполнительство.

Түйін
Мақала орындаушылық еркіндікті қалыптастырудағы суырып салмалық көріністерді қарастырады.  Суырып салмалық қызмет еркіндіктің басты тірегі  (квинтэссенция) бола отырып, балама түрде жоспарланады және сол сәтінде мағыналық құндылықтың нәтижелігі үшін онымен бәсекелеседі. Музыкадағы суырып салмалықты музыкалық бейнені ойлау және музыканы қатар орындау, пайда болған бейнені сол сәтінде нақтылы түрде көрсету өнері ретінде анықтауға болады. Шығармашылық толғамды бір сәтте шығару  және орындау сәйкестігі суырып салмалықтың сипаттық белгілері болып табылады. Біз көркемдік қызметте көркемдік мазмұнды жеткізушінің өзі қызметтік үрдіс болып табылатын түрін суырыпсалмалық деп атауды ұсынамыз. Музыка тудырудың жанды үрдісінде біз джаздан және сыған әндерінен, күйлерден, әзербайжандық теснифтерден, армяндық дудукашылардан және көптеген көрнекті академиялық орындаушылардан табатын суырып салмалық орындауда қозғалысқа ерекше табиғилық пен сабақтастық береді. Суырып салмалық тек орындаушылық өнерде ғана емес, педагогикалық үрдісте де байқалуы мүмкін. Бұл құбылысты зерттеу музыкант қызметіндегі санадан тыс психологиялық процестер ролін, әрі кеңінен алғанда жалпы адам қызметін айқындауға мүмкіндік береді.

 Тірек сөздер: музыкалық суырып салмалық, шығармашылық үдеріс, музыкалық орындаушылық.

Abstract
The article examines the role of improvisation in the achieving of performing freedom. Being the quintessence of freedom, improvisational activity is alternative to the planned one and sometimes rivals it in the effectiveness of the value meaning. Improvisation in music can be defined as the art of thinking with musical images and simultaneously playing music, embodying just, at the moment, born images. A characteristic sign of improvisation is the coincidence in time of creation and reproduction of the creative idea. We propose to call improvisation a kind of artistic activity in which the carrier of artistic content is the activity process itself. In the live process of creating music, improvisation gives the performance a special naturalness and continuity of movement, which we find in jazz and in gypsy singing, in kyu and Azerbaijani tesnifs, from Armenian dudukists and many outstanding academic performers. Improvisation can be found not only in performing art, but also in the pedagogical process. The study of this phenomenon will reveal the role of unconscious psychological processes in the activity of a musician and, more broadly, in the activity of human in general.

Keywords: musical improvisation, creative process, musical performance.

Каирбекова А. Социокультурное значение джаза

Добавить комментарий

Каирбекова А. Социокультурное значение джаза // Saryn art and science journal. №2 (15) 2017. – с. 23-29.

Скачать в формате pdf.

МРНТИ 18.41.45

А. Каирбекова
Казахская национальная консерватория им. Курмангазы (Алматы, Казахстан)

 СОЦИОКУЛЬТУРНОЕ ЗНАЧЕНИЕ ДЖАЗА

Аннотация
В статье предпринимается попытка раскрытия сущности и определения джаза, особенностей его развития и влияния на мировую музыкальную культуру. Универсального определения джаза не существует, это связано, с невероятной скоростью развития джаза: его существование насчитывает всего 100 лет. История джаза – это смена стилистики музыки, диапазона художественно-смыслового наполнения, социального статуса джаза, культурно-территориального бытования, соотношения с другими видами искусства. Cоздание культурных и музыкальных традиций переселенцами из Старого света и Африки легло в основу истории джаза. Специфика джаза как вида импровизационной музыки определяется качественным синтезом европейской и внеевропейской музыкальных культур. Европейское влияние сказалось в использовании инструментов, привнесении композиционных форм. Последующее уникальное развитие джаза привело к преобладанию в нем творческого начала и постепенного выхода джаза за пределы культурных и территориальных границ. В связи с изменениями сущности самого джаза, менялось и отношение к его эстетике со стороны профессиональных авторов. Он воспринимался как развлекательное искусство, как средство обновления музыкального языка, как музыка, пропагандирующая антигуманистические или гуманистические ценности, как символ эпохи, и как ярчайшая историческая музыкальная культура.

 Ключевые слова: джаз, музыкально-культурная традиция, джаз в социологии музыки.

Түйін
Мақалада Джаздың маңызы мен анықтамасын, оның даму ерекшелігі мен әлемдік музыкалық мәдениетке әсерін анықтауға қадам жасалады. Джаздың әмбебап анықтамасы жоқ, бұл джаздың жылдам қарқынмен дамуына байланысты болса, оның пайда болуы 100 жыл уақытпен есептеледі. Джаз тарихы – бұл музыка стилистикасының, көркемдік-мағыналық диапазонмен көркеюінің, джаздың әлеуметтік мәртебесінің, мәдени-аумақтық қолданысының ауысуы, өнердің басқа түрімен байланысы. Джаз тарихының негізінде ескі дүниеден келген көшпенділер мен Африканың мәдени және музыкалық мәдениетінің пайда болуы жатыр. Джаз ерекшелігі суырыпсалмалық музыка ретінде еуропалық және еуропадын тыс музыкалық мәдениеттің сапалы бірлігін анықтайды. Еуропалық әсер композиялық формасына енгізілген аспаптарды қолданумен байқалды. Джаздың кейінірек бірегей дамуы оның шығармашылық бастауында басымдылық танытқандықтан джаз біртіндеп мәдени және ауқымдық шегінен шыға бастады. Джаздың алғашқы маңызының өзгеруіне байланысты кәсіби авторлардың оның эстетикасына деген қатынасы да өзгерді. Ол антигуманистік немесе гуманистік құндылықты насихаттаушы ойын-сауықтық өнер мен музыкалық тілді жаңарту құралы ретінде және тарихи жарқын музыкалық мәдениет түрінде қабылдана бастады.

Тірек сөздер: джаз, мәдени музыкалық дәстүр, джаз музыка әлеуметтануында.

Abstract
The article attempts to reveal the essence and definition of jazz, the features of its development and influence on the world musical culture. There is no universal definition of jazz that is connected with the incredible speed of jazz development: it is only 100 years old. The history of jazz is a change in the style of music, the range of artistic and semantic content, the social status of jazz, cultural and territorial existence, the relationship with other arts. The creation of cultural and musical traditions by settlers from the Old World and Africa formed the basis of the jazz history. Specificity of jazz as a kind of improvisational music is determined by the qualitative synthesis of European and non-European musical cultures. European influence has affected the use of instruments, the introduction of compositional forms. The subsequent unique development of jazz led to the predominance of the creative principle in it and the gradual release of jazz beyond cultural and territorial boundaries. In connection with changes in the essence of jazz itself, the attitude towards its aesthetics on the part of professional authors also changed. It was perceived as entertaining art, as a means of renewing the musical language, as music that propagates anti-humanistic or humanistic values, as a symbol of the era, and as the bright historical musical culture.

Keywords: jazz, musical-cultural tradition, jazz in sociology of music.

Хурматуллина Р. Казанский императорский университет как центр музыкальной культуры Поволжья в XIX веке

Добавить комментарий

Хурматуллина Р. Казанский императорский университет как центр музыкальной культуры Поволжья в XIX веке // Saryn art and science journal. №2 (15) 2017. – с. 18-22.

Скачать в формате pdf.

МРНТИ 18.41.09

Р. Хурматуллина
Казанский федеральный университет (Казань, Российская Федерация)

КАЗАНСКИЙ ИМПЕРАТОРСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ КАК ЦЕНТР МУЗЫКАЛЬНОЙ КУЛЬТУРЫ ПОВОЛЖЬЯ В XIX ВЕКЕ

 Аннотация
В статье раскрывается значение Императорского Казанского университета в истории становления музыкального образования и музыкальной культуры Казани и Поволжья. Музыкальный класс был организован в университете со дня открытия и просуществовал почти шесть десятилетий (с 1804 по 1863 гг.). Особое внимание уделяется рассмотрению роли отдельных профессоров и преподавателей в становлении культурных традиций университета: П. Х. Неймана, Ф. И. Тефлингера, Г. Фишера, А. В. Новикова. В течение 1816-1818 годов под надзором Казанского Императорского университета в г. Астрахани издавался «Музыкальный Азиатский Журнал» И. Добровольского, регента архиерейского хора и учителя музыки в местной (астраханской) гимназии. На основе изучения рукописных материалов, хранящихся в Отделе рукописей и редких книг Научной библиотеки им. Н. И. Лобачевского в статье приводятся сведения об издании «Азиатского музыкального журнала», об особенностях музыкального досуга студентов университета. Музыкальное образование в Казанском Императорском университете предшествовало появлению музыкальных школ, подготовило основу для формирования системы институционального обучения музыкантов и играло важную роль в культурной жизни Поволжья.

Ключевые слова: Казанский Императорский университет, музыкальное образование, музыкальная культура Поволжья, «Азиатский музыкальный журнал».

Түйін
Мақалада Қазан Императорлық университетінің Қазан және Поволжье музыкалық білімі мен музыкалық мәдениетінің қалыптасу тарихындағы маңызы          ашылады. Университеттің ашылған күнінен бастап музыкалық класс  ұйымдастырылып, алпыс жыл бойы (1804 жылдан 1863 жылға дейін) қызмет атқарды.  П. Х. Неймана, Ф. И. Тефлингера, Г. Фишера, А. В. Новикова сияқты жеке профессорлар мен оқытушылардың университеттің мәдени дәстүрінің қалыптасуына қосқан үлесіне ерекше назар аударылады. 1816-1818 жылдар ішінде Астрахань қаласында Қазан Императорлық университетінің ықпалымен архиерей хорының регенті және тұрғылықты (астраханьдық) гимназияның музыка мұғалімі И.Добровольскийдің «Азиялық музыкалық журналы» шығарылады. Н.И Лобачевский        атындағы Ғылыми кітапхананың қолжазба және сирек кітаптар бөлімінде сақталған  жазба материалдарды зерттеу негізінде мақалада  университет студенттерінің музыкалық уақытының ерекшелігін танытқан «Азиялық музыкалық журналдың» шығарылуы туралы мәліметтер келтіріледі. Қазан Императорлық университетіндегі музыкалық білім музыкалық мектептің пайда болуының алғышартына айналып, музыканттардың институционалды білім алу жүйесінің қалыптасуының негізін қалады және Поволжьенің мәдени өмірінде маңызды роль атқарды.

Тірек сөздер: Қазан Императорлық Университеті, музыкалық білім, Поволжье музыкалық мәдениеті, «Азиялық музыкалық журналы».

Abstract
The article reveals the importance of the Imperial Kazan University in the history of music education and musical culture of Kazan and the Volga region. The music class was organized at the university from the day of its opening and lasted almost six decades (from 1804 to 1863). Special attention is paid to consideration of the role of individual professors and teachers in the development of the cultural traditions of the University: P. H. Neumann, F. I. Teflinger, G. Fisher, A. V. Novikov. During 1816-1818, the “Asian Music Journal” of I. Dobrovolsky, the regent of the bishop’s choir and the teacher of music in the local (Astrakhan) gymnasium was published under the supervision of the Kazan Imperial University in Astrakhan. Based on the study of handwritten materials stored in Department of manuscripts and rare books of Lobachevsky Scientific library, the article presents information about “Asian music magazine” and about the peculiarities of musical leisure of the University’s students. Musical education at the Kazan Imperial University preceded the emergence of music schools, prepared the basis for the formation of the system of musicians’ institutional training and played an important role in the cultural life of the Volga region.

Keywords: Kazan Imperial University, music education, Musical culture of the Volga region, “Asian music journal”.

Сахарбаева К. Қазақ күйшілік мектептерінің қалыптасуы (Құрманғазы атындығы ҚҰК мысалында)

Добавить комментарий

Сахарбаева К. Қазақ күйшілік мектептерінің қалыптасуы (Құрманғазы атындығы ҚҰК мысалында) //Saryn art and science journal. №2 (15) 2017. – с. 6-17.

Скачать в формате pdf.

МРНТИ 18.41.91

К. Сахарбаева

Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы (Алматы, Қазақстан)

 ҚАЗАҚ КҮЙШІЛІК МЕКТЕПТЕРІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ (Құрманғазы атындығы ҚҰК мысалында)

 Түйін
Бұл мақалада сан ғасырлар қойнауынан саф алтындай дәстүрлі «Құйма-құлақ» әдісімен ауызша сақталған қазақ күйлерінің дамуы үдерісіндегі маңызды аспектілер қарастырылған. Олар күйлердің аңыз-әңгімелері және орындаушылық өнердегі дарынды күйшілердің деректері бойынша кезеңдеуге көмектесті. Осындай орындаушылық өнер арқылы жеткен деректер бойынша консерваторияда күйшілік мектептердің қалыптасуы, ғылыми ортаға енуі, оған еңбек сіңірген мамандар ізденісі сөз болады. А.Жұбанов ұстанымы мен жүйесі ізінде қалыптасқан қазіргі замандағы күйшілік мектептерінің саны мамандардың пайымдауынша он бір. Олар: 1) Батыс күйшілік мектебі – Құрманғазы, Дәулеткерей, Маңғыстау, Қазанғап, Дина өзара жеке бесеу; 2) Арқа күйшілік мектебі – Тәттімбеттен бастау алады; 3) Қаратау күйшілік мектебі – Сүгірден жалғасқан мұра; 4) Жетісу күйшілік мектебі – Байсеркеден; 5) Алтай – Тарбағатай-Бисембі; 6) Сыр бойы – Әлшекей, Мырза; 7) Қәзіргі заман күйшілік мектебі. Ұжымның музыкалық білім бағдарламасын дамытуы, репертуар жасақтауы, домбыра аспабын және өнерін ғылыми-зерттеушілік, оқу-әдістемелік арнаға кіріктіруі, күй өнерін насихаттауы, орындаушылық өнерді кемел үрдіске жеткізуі, домбыра өнері кәсіби түрде іргесін қалаған уақыттан бергі, болашақ рухани мұра иегерлерін дайындаудағы тығыз бірліктегі еңбек нәтижелері де айтарлықтай.

Тірек сөздер: күй, домбыра, күйшілік өнері,  күйшілік мектептері.

Аннотация
В данной статье рассмотрены важные аспекты в процессе развития казахских кюйев, веками передаваемых традиционно из уст в уста как бесценное наследие. Они включают: периодизацию кюйев при помощи легенд и исполнительского искусства. Обсуждаются становление школ кюйев в консерватории посредством исполнительского искусства, внедрение в научную среду и трудоемкие исследования специалистов. Согласно устоявшимся взглядам и систематизации А.Жубанова число школ искусства кюйя достигает одиннадцати. Среди них: 1) Западноказахстанская школа, восходящая к пяти выдающимся кюйши – Курмангазы, Даулеткерей, Мангыстау, Қазангап, Дина; 2) Аркинская школа, берущая начало от Таттимбета; 3) Каратауская школа – наследие Сугура; 4) школа Жетысу (Семиреченская) – от Байсерке; 5) Алтай-Тарбагатайская – от Бисемби; 6) Присырдарьинская – Алшекей, Мырза; 7) Современная школа искусства кюя. Развитие программ музыкального образования, формирование репертуара, научные исследования инструмента домбры и исполнительского искусства, чёткое направление учебно-методической деятельности, пропаганда искусства кюя, передача высоких традиций исполнительского искусства,  передача домбрового искусства как профессии, подготовка будущих носителей духовного наследия являются приоритетными задачами коллектива консерватории. 

Ключевые слова: кюй, домбра, искусство кюя, домбровые школы, школы искусства кюя.

Annotation
This article observes important aspects of development of Kazakh kyuis, which have been traditionally spread by word of mouth as an invaluable heritage. They include: periodization of kyuis with the help of legends and performing arts. The formation of the kuy schools in the conservatory via performing arts, introduction into the scientific environment and labor-intensive research of specialists are discussed. According to the established views and systematization of A. Zhubanov, the number of kuy art schools reaches eleven. Among them: 1) West Kazakhstan school, which goes back to five outstanding kuyshi – Kurmangazy, Dauletkerei, Mangystau, Kazangap, Dina; 2) Arka school, originating from Tattimbet; 3) Karatau school – the heritage of Sugur; 4) Zhetysu school – from Bayserke; 5) Altai-Tarbagatai – from Bisemby; 6) Syrdarya school – Alshey, Myrza; 7) Modern school of kuy art. The development of musical education programs, the formation of a repertoire, the research of the dombra instrument and performing art, the clear direction of educational and methodological activity, the propagation of kuy art, the transfer of high traditions of performing arts, the transmission of dombra art as a profession, the preparation of future bearers of spiritual heritage are the priority tasks of the conservatory teachers.

 Keywords: kuy, dombra, art of kuy, dombra schools, schools of kuy art.

Saryn art and science journal №2 (15) 2017

Добавить комментарий

Второй номер журнала Saryn art and science journal за 2017 год

Читайте в номере:

ӨЗЕКТІ ЗЕРТТЕУЛЕР

АКТУАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ

ACTUAL RESEARCHES

Сахарбаева К. Қазақ күйшілік мектептерінің қалыптасуы (Құрманғазы атындығы ҚҰК мысалында)
Сахарбаева К. Становление казахских домбровых школ (на примере КНК им. Курмангазы)
Saharbayeva K. The becoming of Kazakh kuy schools (on the example of Kurmangazy Kazakh National Conservatory)

Хурматуллина Р. Казанский императорский университет как центр музыкальной культуры Поволжья в XIX веке
Хурматуллина Р. Қазан императорлық мектебі XIX ғасырдағы Поволжье музыкалық мәдениетінің орталығы  ретінде
Khurmatullina R. Kazan imperial university as a center of musical culture of the Volga region in XIX century

Каирбекова А. Социокультурное значение джаза
Қайырбекова Ә. Джаздыӊ мәдени әлеуметтік маңызы 
Kairbekova A. Social and cultural value of jazz

Иванова М., Осипов В. Импровизация как один из факторов исполнительской свободы
Иванова М., Осипов В. Суырып салмалық – орындаушылық еркіндік факторларының бірі
Ivanova M., Osipov V. Improvisation as one of the factors of performing freedom

МАГИСТРАНТТАР МЕН ТҮЛЕКТЕР МАҚАЛАЛАРЫ

СТАТЬИ МАГИСТРАНТОВ И ВЫПУСКНИКОВ

ARTICLES OF GRADUATE STUDENTS AND GRADUATES

Абрамова К. Восточно-западный символизм в «Водных страстях по Матфею» Тан Дуна
Абрамова К. Тан Дунның «Матфейше су құмарлық» шығармасындағы шығыс-батыстық символизм
Abramova K. Eastern-western symbolism in Tan Dun’s Water Passion

Копжанова Б. Орта Азия түркі тілдес халықтарының (қазақ, қырғыз, өзбек) ысқышты аспаптарының түрлері
Копжанова Б. Виды смычковых инструментов тюркских народов Центральной Азии (казахов, киргизов, узбеков)
Kopzhanova B. Types of bowed instruments of Central Asian turkic peoples (Kazakh, Kirgiz, Uzbek)

Демитерко Е. Применение методов музыкального анализа в экспериментальном театре (на примере спектакля «Медея. Материал» Р. Бегенова и С. Байтерекова)
Демитерко Е. Эксперименттік театрда музыкалық талдау әдістерін қолдану (Р.Бегенов пен С.Бәйтерековтің «Медея. Материал» қойылымы бойынша)
Demiterko E. Application of methods of musical analysis in the experimental theater (On the example of the play “Medea. Material” by R. Begenov and S. Baiterekov)